Bepaalde vaatwasmachines zijn uitgerust met intelligente programma’s, vaak ook wel “auto”-programma’s genoemd. Bij deze intelligente programma’s bestaan er verschillende varianten. Het eerste type zal niet meer werken met een vooraf bepaalde temperatuur voor de afwasfase, maar past deze temperatuur aan de vervuiling van het vaatwerk. Het toestel is dan met sensoren uitgerust dewelke in staat zijn om de vervuiling van het vaatwerk te meten.
Een ander type intelligent programma is het zogenaamde volautomatische programma waarbij de vaatwasser niet enkel zal meten hoe vuil het vaatwerk is, maar tevens ook zelf zal meten hoeveel vaatwerk er in de machine zit en zelfs om wat voor soort vaatwerk het gaat. Met deze informatie zal het toestel de volledige programma-afloop bepalen, gaande van de temperatuur tijdens de wasfase over de duurtijd ervan, het aantal spoelbeurten, de temperatuur in de laatste spoelfase etc. Dit steeds met als doel het vaatwerk optimaal te reinigen en te drogen met een minimum aan energie en water en in de kortst mogelijke tijd.